Podczytuję sobie teraz "Gottland" Mariusza Szczygła. Nasi czescy bracia zawsze mnie fascynowali i książka Szczygła, to prawdziwa perełka dla wielbicieli tego kraju nad Wełtawą. Ale nie tylko, bo "Gottland" to także zapis pewnych uniwersalnych prawd o człowieku i o jego odwiecznym miotaniu się pomiędzy dobrem a złem. Nie brakuje też w tych krótkich formach typowego dla Czechów tragikomizmu.

Bata. Historia budowania potęgi od biednego szewskiego syna do potentata światowego formatu. Czy był wizjonerem czy szarlatanem? Zdania są podzielone, różne krążą o Tomaszu i Janie pogłoski. Ja przychylam sie do tej wersji bardziej przyjaznej dla rodziny Batów. Mieli niesłychane pomysły, np:

Ludzie nie będą już pracować osiem godzin, od 7.00 do 15.

Teraz będą pracować do 17.00, lecz za to od 12.00 będą mieli dwugodzinną przerwę. Kobiety mogą wtedy wrócić do domu i ugotować obiad, ale Bata nie widzi w tym sensu, gdyż zbudował wielkie stołówki i dom towarowy, w którym jest wszystko. — Kobiety— mówi w przemówieniu— nie będziecie musiały nawet robić weków, Bata zrobi je za was.

Mężczyźni i kobiety w czasie przerwy mogą robić, co chcą, jednak zaleca się:
1)leżenie na trawnikach na placu Pracy (przy dobrej pogodzie);

2) nieuleganie bezczynności (więc najlepiej czytać, z jednym wszak zastrzeżeniem: NIE CZYTAJCIE ROSYJSKICH POWIEŚCI— głosi hasło, wymyślone przez Batę, na murze filcowni. Dlaczego? Odpowiedź Baty — na murze gumiarni:
ROSYJSKIE POWIEŚCI ZABIJAJĄ RADOŚĆ ŻYCIA);

3) korzystanie z kina przy złej pogodzie (bo Bata w środku miasta wystawił już największe kino w Europie Środkowej na trzy tysiące miejsc, bilet kosztuje symboliczną koronę);

4) wyrównywanie opóźnień w pracy, niezdarni mają w czasie przerwy nadrabiać przy maszynach swoje zaległości.

Związki zawodowe i Komunistyczna Partia Czechosłowacji twierdzą, że tak naprawdę właśnie po to Bata wymyślił tę przerwę — dla dodatkowej darmowej pracy. Strajki są dławione, a ludzie bezwarunkowo wyrzucani z zakładu.