Zazwyczaj czytam kilka książek a na konkretny tytuł decyduję się w ostatniej chwili, pod wpływem nastroju. Ostatnio tak przeplatałam dwie powieści "Czułość wilków" i "Księgarza z Kabulu": niezamierzenie wydobywając w ten sposób kontrast oraz podobieństwa, które pomogły mi w zrozumieniu utworów.

Wyobraźcie sobie kanadyjską tajgę: ogromne przestrzenie, monumentalne drzewa pokryte śniegiem i w tym wszystkim mały punkcik, który zbliżając się do nas rośnie. Człowiek? Wilk?
Można odetchnąć pełną piersią. Wdech.... wydech...

A teraz rozejrzyjcie się po świecie spod ... burki. Co widać? W zasadzie tylko buty, męskie, damskie, ewentualnie własne. Zapomnijcie więc o słowach takich właśnie jak chociażby przestrzeń. Trudno cokolwiek dostrzec spod tej ciężkiej, ograniczającej ruchy i widoczność "szaty". Nie można poczuć żadnych aromatów, bo biedna istota ukryta pod burką czuje tylko swój pot. Nie można wystawiać się na dobroczynne działanie promieni słonecznych, bo kobieta jest szczelnie okryta, więc prędzej czy później te, które nie mają własnych podwórek, zaczynają chorować. Cierpią na niedobór witaminy D.

Burka jest tylko zewnętrzną oznaką ograniczeń, jakim podlegają kobiety w Afganistanie. Niestety zdjęcie tego ubrania w domu nie mam mocy wyzwalającej. Są kolejne zakazy, nakazy, obostrzenia które definiują ich egzystencję.

Ale nie tylko o kobietach jest to historia: poznając losy całej rodziny księgarza z Kabulu, mamy także szansę uczestniczyć w życiu mężczyzn- tych wydawać by się mogło szczęśliwców, wybrańców losu. To złudzenie. Mężczyźni jedynie mogą snuć marzenia, że ich los ulegnie poprawie, gdy domowy tyran, czyli najważniejszy mężczyzna w rodzinie, pozwoli im na podjęcie nauki, wyjazd na pielgrzymkę, odrobinę swobody. Nie trzeba dodawać, że zgoda na te "wybryki" wydawana jest nader rzadko.

Jednak kobiety nie mogą sobie nawet pozwolić na uleganie fantazjom o odmianie, bo za nich myśleć, czuć i mówić ma ich ojciec, mąż lub matka. I godzą się z tym. Niektóre sa nawet z tego zadowolone.

Nie będę oryginalna, gdy napiszę, że dla mnie takie podporządkowanie się jest nie do przyjęcia, że z punktu widzenia Europejki odbieram te zachowania jako niewolnictwo XXI wieku. Ale najistotniejsze jest tutaj właśnie owo stwierdzenie: punkt widzenia. Nie będę więc oceniać takich społeczności, bo nie rozumiem tej kultury, religii, obyczajowości,wreszcie bo są one mi zupełnie obce.

Jednak "Księgarz z Kabulu" posiada walor edukacyjny i teraz, po lekturze, choć mogę powiedzieć, że wiem, to nadal nie mogę powiedzieć, że rozumiem.

W trakcie czytania zdałam sobie sprawę, jak bardzo nasze życie zależy od ślepego losu. Mogłam się przecież urodzić w XIX wieku, w małej kanadyjskiej mieścinie, mogłam się urodzić w Afganistanie w XX wieku. Żadna z tych opcji mnie nie pociąga: bycie kobietą w przedstawionym czasie i przestrzeni nie było i nie jest łatwe.

Choć często narzekam na zaściankowość naszej ojczyzny, to wdzięczna jestem losowi, że żyję tu i teraz. I drżę na myśl, co by było gdyby...